Kaarsen Wiki
Kaarsen informatie pagina over de soorten en modellen, bekende kaarsen, stearine en paraffine, kaarsen geschiedenis en het maken van kaarsen.
Door de jaren heen zijn er verschillende soorten kaarsen ontwikkeld in diverse vormen en maten. Tegenwoordig bestaat de kaars uit kwalitatief hoogwaardig materiaal waardoor een strakke, sfeervolle vlam en lange brandduur geboden wordt. Omdat de kaars steeds meer een sfeerfactor is zowel thuis als in de horeca of andere publieke locatie, wordt tegenwoordig vaak een frisse, zoete of andere aangename geur verwerkt in de kaars.
Steeds vaker worden er kaarsen gemaakt met een gebroken effect in de meest uiteenlopende kleuren. De ambachtelijke kaarsenmakers gieten de materialen in verscheidene vormen waardoor er vierkante, stervormige, ronde en platte kaarsen ontstaan. Ook geurkaarsen en kaarsen met een mozaiek structuur zijn tegenwoordig erg populair.
Stearine, dat bestaat uit palmitinezuur en stearinezuur en een vaste, harde fractie is van een mengsel van de voornoemde vetzuren, wordt in 1823 ontdekt door de Fransman Eugène Chevreul. Stearine is vanaf dan een kunstwas die uitermate geschikt bevonden wordt voor de productie van kaarsen: het geeft een heldere vlam zonder vervelende bijkomende walm en roet, druipt niet en is steviger dan zijn voorgangers.
Paraffine, een witte afscheiding bij de raffinage van aardolie, wordt later in de 19e eeuw als alternatief in de kaarsenindustrie gebruikt voor de productie van kwalitatief hoogwaardige kaarsen. Door de hogere lichtintensiteit van paraffine ten opzichte van stearine krijgen de kaarsen een mooiere uitstraling. Een bijkomend nadeel is dat paraffine kaarsen sneller zacht worden en daardoor andere brandeigenschappen hebben.
Nog niet al te lang geleden is het maken van kaarsen op basis van soja geintroduceerd. Sojakaarsen zijn gemaakt van pure sojaboonolie en een stevig gewoven katoenen lont. Doordat sojakaarsen volledig uit natuurlijke grondstoffen bestaan worden zij breed geaccepteerd in groene omgevingen. De sojakaarsen zijn namelijk groen geproduceerd en biologisch afbreekbaar. Ook voor mensen met allergieën of astma merken verschil wanneer er sojakaarsen in plaats van steraine of paraffine kaarsen gebrand worden in huis. Omdat sojakaarsen geen paraffine bevatten komt er minder roet vrij tijdens het branden dat kan oplopen tot een verschil van wel 90%. Sojakaarsen zijn daarom uitermate 'gezond' en schoner in huis dan andere kaarsen.
De meest bekende manier van kaarsen maken is dompelen en wordt al sinds de tijd van de Romeinen toegepast. Het dompelen van kaarsen wordt ook wel tonken genoemd. Omdat het dompelen een tijdrovend proces is zijn later andere methoden ontstaan voor de productie van kaarsen in grote aantallen. Zo is gieten een populaire en toegankelijke methode voor het versneld produceren van kaarsen. Hierbij wordt de kaars in één handeling in de juiste vorm gegoten en hoeft daarna slechts te stollen voordat de kaars gebruiksklaar is. Voor het maken van kaarsen op grote schaal en in meer aparte vormen worden kaarsen ook wel geperst in een mal.
Voor het maken van kaarsen zijn niet veel bouwstenen benodigd. Met een pit van katoen, stearine- of paraffinekorrels en een mal of dompelvat is het al mogelijk op semi-professionele wijze kaarsen te maken. In plaats van stearine en paraffine kan ook gebruik gemaakt worden van bijwas of een andere vorm van was die vloeibaar is te maken door het te verwarmen en in gekoelde toestand stolt. Als voorbeeld kan men met de volgende onderdelen zelf een kaars maken volgens die gietmethode.
De genoemde materialen zijn voor particulieren vrij verkrijgbaar en vaak in een gemiddeld huishouden al terug te vinden, op de paraffinekorrels na. Hiervoor kunt u echter ook oude stukken kaars gebruiken, die in verhitte toestand samensmelten. Let er dan wel op dat u de lonten uit het gesmolten kaarsvet haalt.
Bij het dompelen van kaarsen wordt de lont, ook wel kaarsenpit genoemd, in een vat met gesmolten stearine of paraffine ondergedompeld en vervolgens weer uit het vat getrokken. De lont neemt in die handeling een omhulsel van gesmolten stearine of paraffine mee en krijgt al een stevige structuur. Zodra de eerste laag om de lont goed is uitgehard, wordt de kaars opnieuw ondergedompeld in het vat.
Afhankelijk van de gewenste afmetingen van de kaars blijft men de kaars onderdompelen. U begrijpt al dat wanneer u een dikke kaars wilt produceren, het meer tijd kost dan een slanke eettafelkaars. Let erop dat de kaars altijd rechts houdt bij het onderdompelen of een goed uitgelijnd, waterpas dompelrek gebruikt zodat er een mooie rechte vorm onstaat.
De gietmethode wordt gebruikt om kaarsen te produceren op grote schaal, eventueel met bepaalde structuren om de kaars een eigen identiteit te geven. Het gieten van kaarsen wordt al sinds de 15e eeuw toegepast en is honderden jaren later nog steeds een van de meest gebruikte methoden, al zijn er wel aanzienlijke verbeteringen aangebracht in het productproces.
Doordat bij bepaalde gietmethoden het stollende kaarsvet geroerd kan worden ontstaat een mengsel van gekristalliseerde stearine. Dit mengsel wordt vervolgens gebruikt bij het produceren van rustieke kaarsen of kaarsen met een andere vorm van uiterlijke versiering.
Iedereen is bekend met de vele verschillende sferen en geuren die kaarsen brengen. De Egyptenaren plaatsten duizenden jaren geleden al kaarsen in de rustkamers van de faraos om verlichting aan te brengen. Het waren de Romeinen die kaarsen gemaakt van vet en was structureel gingen gebruiken als primitieve lichtbron.
Doordat vetkaarsen vrij zacht waren brandden deze niet optimaal: de kaars gaf veel roet en het brandende vet gaf een geur waar de ontbijtlust door achterbleef. De lont van de kaars was gemaakt van grove katoendraden, die om de zoveel tijd afgeknipt dienden te worden om de kaars brandend te houden.
Kaarsen gemaakt van was werden steeds vaker gebruikt en dienden niet alleen meer als lichtbron. Door de consistente brandduur functioneerden kaarsen als klok en werden aangeboden in 12 en 24 uurs varianten, waarbij versieringen op de kaars dienden als indicatie van de tijd.
Tegen het eind van de 18e eeuw is het de visserij die de vettige stof 'spermaceti', ook wel walschot genoemd, gebruikt om een luxere variant van de kaarsen te produceren. In de 19e eeuw profiteren de kaarsen van technologische ontwikkelingen in de chemische industrie en zijn het vooral Nederlandse ambachtslieden die later met hun bescheiden fabriekjes miljoenen kaarsen produceren.